Kiến trúc Nhật Bản

Nhật Bản là một đất nước phát triển về công nghệ. Nhắc đến Nhật Bản ta có thể nghĩ đến kiến trúc Nhật Bản với nhiều nét độc đáo. Kiến trúc Nhật Bản là kiến trúc đặc sắc với nhiều ý tưởng thiết kế nội thất tiết kiệm không gian và nét riêng mộc mạc đến từ gỗ.

Kiến trúc Nhật Bản nổi tiếng với sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, mang đậm triết lý về tự nhiên, sự tối giản và tinh thần Zen. Dưới đây là những đặc điểm nổi bật và các yếu tố chính trong kiến trúc Nhật Bản:

---

1. Kiến trúc truyền thống Nhật Bản

Đặc điểm chính:

• Sử dụng vật liệu tự nhiên: Gỗ, tre, giấy (washi) và đất sét là những vật liệu chính, mang lại sự gần gũi với thiên nhiên.
• Thiết kế linh hoạt: Nhà truyền thống thường có shoji (vách trượt bằng giấy) để thay đổi không gian và kết nối trong - ngoài.
• Chú trọng không gian mở: Không gian được tổ chức tối giản, có sự thông thoáng giữa các phòng.
• Mái nhà dốc và rộng: Mái lợp bằng gỗ hoặc rơm, giúp che nắng mưa và giữ ấm vào mùa đông.
• Sân vườn Nhật (庭園 - Teien): Yếu tố không thể thiếu, với đá, nước, và cây cảnh tạo nên sự cân bằng.

Ví dụ nổi bật:

• Chùa Horyuji: Một trong những công trình bằng gỗ cổ nhất thế giới.
• Khu nhà Machiya: Kiến trúc nhà phố truyền thống tại Kyoto.

---

2. Kiến trúc hiện đại Nhật Bản

Đặc điểm chính:

• Tối giản (Minimalism): Ưu tiên thiết kế sạch sẽ, ít chi tiết, tập trung vào công năng.
• Công nghệ tiên tiến: Áp dụng công nghệ chống động đất, sử dụng vật liệu hiện đại như kính, thép, bê tông.
• Hòa quyện thiên nhiên: Đưa yếu tố tự nhiên (ánh sáng, cây xanh) vào thiết kế, ngay cả trong không gian đô thị.
• Kiến trúc bền vững: Các công trình sử dụng năng lượng tái tạo và vật liệu thân thiện với môi trường.

Ví dụ nổi bật:

• Tòa nhà Asakusa Culture and Tourism Center (Kengo Kuma): Thiết kế hiện đại lấy cảm hứng từ kiến trúc truyền thống.
• Nhà ống Row House in Sumiyoshi (Tadao Ando): Một tác phẩm tiêu biểu của chủ nghĩa tối giản.

---

3. Các loại hình kiến trúc tiêu biểu

1. Nhà ở (Washitsu và Shoin-zukuri): Phòng truyền thống sử dụng tatami, cửa trượt, bàn thấp.
2. Chùa và đền (Pagoda và Shinto Shrine): Nhấn mạnh sự thanh tịnh và tôn trọng thiên nhiên.
3. Kiến trúc công cộng hiện đại: Các bảo tàng, nhà ga, và trung tâm văn hóa với thiết kế sáng tạo.
4. Kiến trúc đô thị: Những tòa nhà chọc trời kết hợp không gian xanh, như tháp Tokyo Skytree.

---

4. Triết lý kiến trúc Nhật Bản

• Wabi-sabi: Tìm kiếm vẻ đẹp trong sự không hoàn hảo.
• Ma (間): Sử dụng không gian trống làm yếu tố chính trong thiết kế.
• Hài hòa với thiên nhiên: Sự giao thoa giữa công trình và cảnh quan xung quanh.

Nét độc đáo trong kiến trúc của người Nhật Bản

Không tính đến các nước Châu Âu, nếu chỉ xét trong các quốc gia Châu Á thì Nhật Bản là một trong những quốc gia hàng đầu về công nghệ. Không chỉ mạnh về làm đẹp mà Nhật Bản còn mạnh về kiến trúc. Những ngôi nhà theo kiến trúc Nhật Bản có nét mộc mạc nhưng bắt mắt, mang một phong cách riêng như chính nền văn hóa của nơi đây. Kiến trúc Nhật Bản là những ngôi nhà gỗ với thiết kế độc đáo. Không chỉ độc đáo bởi gỗ mà kiến trúc Nhật Bản còn có nhiều nét đặc trưng nổi bật. Dưới đây là những nét nổi bật của kiến trúc Nhật Bản.

Những lưu ý thiết kế nội thất sang trọng cho nhà phố

Người Nhật là người yêu thiên nhiên, do đó, kiến trúc xây nhà của họ không tách rời không gian nội thất với ngoại thất. Nhà của người Nhật gắn liền giữa sân vườn và nội thất theo tính liên tục và giao hòa với nhau. Người Nhật đặc biệt chú ý đến tính phong thủy khi xây nhà và họ kiêng kị nhiều điều trong việc chọn lựa đất, nước, hướng nhà…

Kiến trúc Nhật Bản nhà vườn gắn liền

Do thiên tai thường xảy ra nên hầu hết các ngôi nhà có móng được đào sâu để giảm sốc và cột được làm bằng gỗ trên một nền đất phẳng hoặc nền gạch. Kiến trúc nhà ở của người Nhật Bản thường được thiết kế một mái nhà lớn và mái hiên sâu để bảo vệ ngôi nhà, tránh được ánh nắng của mùa hè nóng bức và tránh được mưa lớn. Mái nhà thường được làm dốc xuống phía dưới để nước mưa có thể thoát ra một cách dễ dàng, không bị đọng lại.

Các khung cửa cũng được làm bằng gỗ, thay vì ngăn cách với nhau bằng tường thì người Nhật Bản sử dụng vách ngăn để ngăn cách các phòng. Những vách ngăn này được làm bằng gỗ và được trang trí bắt mắt. Thay vì sàn nhà nằm trực tiếp trên mặt đất chịu những tác động của hơi nước gây ẩm thấp và hư hỏng thì sàn nhà của người Nhật Bản thường được nâng lên khoảng vài chục centimet. Từ nhà bếp đến hành lang đều được xây dựng theo lối kiến trúc này.

Các khung cửa được làm bằng gỗ

Phòng khách của người Nhật Bản được thiết kế rộng rãi và thoáng mát, thay vì thiết kế bộ bàn ghế phòng khách của người Nhật có một bàn trà thấp, thay vì những chiếc ghế trên thảm tatami thì người Nhật Bản sử dụng trực tiếp trên tatami hoặc ngồi trên đệm phẳng được gọi là zabuton.

Nhiệt độ tại nước Nhật Bản thấp nên việc sử dụng gỗ trong không gian trong nhà giúp giữ ấm. Gỗ được ưa chuộng tại Nhật Bản, tuy nhiên, tại Việt Nam, nếu như thiết kế theo kiến trúc Nhật Bản, người Việt Nam thay vì sử dụng gỗ tự nhiên có thể thay thế bằng sàn gỗ để thích hợp với điều kiện khí hậu mưa ẩm tại Việt Nam. Gạch vân gỗ Italy sử dụng cho kiến trúc Nhật Bản tại Việt Nam sẽ hạn chế được sự thấm nước, ẩm mốc nhất là trong mùa xuân mưa nhiều.

Không chỉ là thiết kế sàn nhà, vách ngăn, mà đồ nội thất trong kiến trúc của người Nhật cũng ưa chuộng đồ nội thất gỗ. Nội thất trang trí trong kiến trúc kiểu Nhật dựa trên tiêu chí càng ít càng tốt, nghĩa là nội thất càng gọn gàng càng tốt, kết hợp với yếu tố về màu sắc và đường nét kiểu dáng đồ đạc đơn giản và tinh tế giúp tiết kiệm không gian. Từ bàn trà cho đến tủ đồ đều được thiết kế bằng gỗ. Cửa ra vào thay vì cửa mở như thường thì người Nhật thiết kế cửa kéo, cửa đẩy giúp tiết kiệm được không gian. Theo đó, cánh cửa tủ cũng được thiết kế tương tự như cửa ra vào.

Nội thất của người Nhật làm bằng gỗ

Kiến trúc của người Nhật Bản ưa chuộng sự tiết kiệm không gian, bởi thế, thay vì một chiếc giường ngủ, người Nhật trải đệm lên sàn và nằm trực tiếp lên sàn, ban ngày sẽ trả lại không gian sinh hoạt. Để người Việt Nam có thể làm được điều đó, đòi hỏi gạch lát nền không chứa chì, kim loại nặng và những tạp chất độc hại để bảo vệ được sức khỏe cho người sử dụng.

Người Việt Nam cũng có thể thiết kế nhà ở theo kiến trúc Nhật bản, đưa kiến trúc độc đáo của người Nhật vào trong không gian, vừa tạo nên sự ấm cúng bởi màu gỗ, vừa tạo nên sự độc đáo và tiết kiệm diện tích trong không gian. Quý vị có thể sử dụng gạch vân gỗ Italy với công nghệ sản xuất của Châu Âu, thiết kế chân thực như gỗ tự nhiên cho kiến trúc thêm hoàn hảo, ấn tượng.

Gỗ và lối kiến trúc đơn giản

Đặc điểm rõ ràng nhất của kiến trúc truyền thống Nhật Bản là sử dụng gỗ. Các tòa nhà bằng đá không phù hợp cho Nhật Bản thời cổ đại dễ bị động đất, vì vậy gỗ là vật liệu được lựa chọn. Để thể hiện sự tôn kính này, các kiến trúc sư thời cổ đại đã phát triển các cách dựng lên các tòa nhà bằng gỗ mà không cần sử dụng đinh.

Gỗ hiếm khi được sơn ở Nhật Bản; để trống để có thể chiêm ngưỡng những thớ gỗ. Nội thất trong nhà được xây với cửa giấy trượt có thể được gỡ bỏ và sắp xếp lại để tạo ra các bố cục hoàn toàn khác nhau trong nhà. Sự đánh giá cao về hình thức và thiên nhiên tác động đến kiến trúc Nhật Bản cho đến ngày nay. Sự thể hiện đơn giản của các hình thức và sử dụng đúng các vật liệu xây dựng, như trần nhà mở và tường bê tông trần, hiện là vật liệu chính của kiến trúc hiện đại trên toàn thế giới, nhưng những nguyên lý này đã là một phần của thẩm mỹ Phật giáo và Thần đạo ở Nhật Bản trong nhiều thế kỷ.

Tôn giáo và kiến trúc tâm linh

Tôn giáo bản địa của Nhật Bản là Thần đạo, còn Phật giáo đã được du nhập vào thế kỷ thứ 6. Cả hai hệ thống tín ngưỡng này đều có tính thẩm mỹ riêng. Các đền thờ Thần đạo và Chùa Phật giáo có thể được tìm thấy trên khắp Nhật Bản và sự khác biệt có thể gây bối rối cho du khách ghé thăm lần đầu.

Đền thờ Thần đạo có thể nhận ra bởi sự lắng dịu vốn có. Các ngôi đền mô phỏng theo môi trường tự nhiên bằng gỗ và ít dùng màu sắc hay trang trí, tô điểm. Các ngôi chùa Phật giáo được trang trí nhiều hơn và thường dùng rất nhiều sơn màu đỏ son.

Một công trình tuyệt vời về kiến trúc Thần đạo có thể được tìm thấy ở trung tâm tỉnh Wakayama ở vùng Kansai. Đại đền Kumano Hongu-taisha là một trong những điểm đến cuối cùng cho những người hành hương đi Tuyến đường Hành hương Kumano Kodo. Với mái lợp gỗ cây bách trải dài kết hợp hoàn hảo với môi trường xung quanh. Những người xây dựng đã sử dụng kỹ thuật ghép nối phức tạp thay cho đinh để xây dựng đền thờ.

Về công trình kiến trúc Phật giáo, đừng tìm đâu xa ngoài những ngôi chùa Nikko ở Tỉnh Tochigi. Khu phức hợp khổng lồ các đền thờ và chùa trên đồi rực rỡ với màu đỏ son, tương phản rõ rệt với cây cối và rừng xung quanh. Các tòa nhà được trang trí bằng những đường gờ gỗ được sơn các cảnh khác nhau từ truyền thuyết Phật giáo. Hai truyền thống này được phát triển cùng nhau trong nhiều thế kỷ và vẫn ảnh hưởng đến kiến trúc hiện đại của Nhật Bản.

Thành và kiến trúc phòng thủ

Vào thế kỷ thứ 15, Nhật Bản bước vào thời Chiến Quốc. Đất nước bị chia thành nhiều vùng đất, mỗi vùng được cai trị bởi một lãnh chúa phong kiến daimyo. Các daimyo này cần những thành, có tác dụng như các pháo đài phòng thủ quân sự. Các thành sẽ được đặt ở các vị trí chiến lược và là nơi cư trú của các lãnh chúa phong kiến và samurai. Thành cũng được dùng để đe dọa các gia tộc lân cận bởi sự hùng vĩ.

Kiến trúc đã thay đổi khi chiến tranh hiện đại làm nảy sinh những nhu cầu phòng thủ mới. Sự xuất hiện của súng đến Nhật Bản vào năm 1543 đã mở ra một khoảng thời gian mà những bức tường đá rất thịnh hành. Đặc điểm chung của các thành Nhật Bản là hào nước, tường đá, lỗ bắn tên và bố trí bên trong cực kỳ phức tạp để làm rối kẻ xâm lược.

Hầu hết các thành đã bị phá hủy, nhưng một số vẫn trụ vững và nhiều thành khác đã được xây lại. Thành Himeji  ở Tỉnh Hyogo là một ví dụ tuyệt vời về kiến trúc phòng thủ. Thành Nijo  ở Kyoto là nơi ở của vị tướng quân đầu tiên của Nhật Bản. Thành Matsumoto  ở Nagano vẫn có nội thất bằng gỗ và ngoại thất bằng đá nguyên bản. Hoàng Cung  ở Tokyo là nơi ở của gia đình hoàng gia. Mặc dù các tòa thành không mở cửa cho công chúng, nhưng có cung cấp các tour tham quan những căn cứ bên ngoài.

Kiến trúc Nhật Bản hiện đại

Cuộc cải cách Minh Trị, chứng kiến Thiên hoàng nắm lại quyền quyết định chính trị Nhật Bản, bắt đầu vào năm 1868. Kiến trúc phương Tây đã bùng nổ khi các kiến trúc sư từ Anh và Đức được đưa đến để hỗ trợ xây dựng các công trình bằng đá và gạch lớn, đặc biệt là ở khu vực xung quanh Ga Tokyo. Thời gian trôi qua, những tư tưởng phương Tây và thẩm mỹ Nhật Bản đã kết hợp lại, biến Nhật Bản trở thành quốc gia đi đầu thế giới về kiến trúc hiện đại.

Các tòa nhà của các kiến trúc sư Nhật Bản bao gồm Kengo Kuma và Kazuyo Sejima đã nhận được sự khen ngợi quốc tế về tính hữu dụng và sự quan tâm vượt trội của lối kiến trúc tự nhiên, đơn giản. Tháp Tokyo Skytree  cao 634 m có hình dạng từ các trụ của một ngôi chùa và đường cong nhẹ nhàng của thanh kiếm samurai.

Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Thế kỷ 21  ở Kanazawa là một tòa nhà tròn, tuyệt đẹp làm bằng thủy tinh mịn và xuất hiện như một vật trang trí đặt trên cánh đồng cỏ. Người hâm mộ kiến trúc sẽ muốn mở máy ảnh sẵn sàng vì khuôn viên mang đến không gian đầy ấn tượng để chụp ảnh. Đảo Naoshima , một hòn đảo nhỏ ở Biển nội địa Seto nổi tiếng với các bảo tàng nghệ thuật hiện đại và các tòa nhà thiết kế mang tính nghệ thuật. Viên ngọc quý của hòn đảo sẽ là những bảo tàng Benesse, được thiết kế bởi kiến trúc sư bậc thầy, Tadao Ando. Naoshima có vô số bảo tàng và một số cơ sở ngoài trời ngắm nhìn ra biển nội địa.

Kiến trúc Nhật Bản, năm 2020 và hơn thế nữa

Tokyo sẽ tổ chức các trò chơi Thế vận hội mùa hè 2020. Vào năm 2016, Sân vận động Quốc gia mới ở phường Shinjuku đã được khởi công, Vào năm 2016, việc công ty khởi công xây dựng Sân vận động quốc gia mới ở Quận Shinjuku, được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng thế giới Kengo Kuma. Hãy đi tuyến đường ray Yurikamome để ngắm nhìn toàn cảnh công trình xây dựng cho Công viên Thể thao Đô thị Ariake, nơi sẽ tổ chức các sự kiện BMX và ra mắt môn trượt ván Olympic nhé. Sau đó, hãy đi đến khu phố Harumi ở Quận Chuo để xem địa điểm xây dựng Làng Olympic.

Nguồn: Tổng hợp